#پنجشنبه_ها_تفسیر_قرآن -تفسیر سوره مائده آیه 6 
#تفسیر_قرآن
#زندگی_با_قرآن
#تفسیر_نورسوره مائده آیه 6
یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَوةِ فَاغْسِلُواْ وُجُوهَکُمْ وَ أَیْدِیَکُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُءُوسِکُمْ وَأَرْجُلَکُمْ إِلَى الْکَعْبَیْنِ وَإِن کُنتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُواْ وَإِن کُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَآءَ أَحَدٌ مِّنکُم مِّنَ الْغَآئِطِ أَوْ لَمَسْتُمُ النِّسَآءَ فَلَمْتَجِدُواْ مَآءً فَتَیَمَّمُواْ صَعِیداً طَیِّباً فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِکُمْ وَأَیْدِیکُم مِّنْهُ مَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیْجَعْلَ عَلَیْکُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَکِن یُرِیدُ لِیُطَهِّرَکُمْ وَ لِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ
ترجمه
اى کسانىکه ایمان آوردهاید! هرگاه به نماز برخاستید، پس صورت و دستهایتان تا آرنج را بشویید و قسمتى از سر و پاهایتان را تا برآمدگى روى پا مسح کنید. و اگر جُنُب بودید، خود را پاک کنید (و غسل نمایید)، و اگر بیمار یا در سفر بودید، یا یکى از شما از محلّ گودى (محل قضاى حاجت) آمده یا با زنان تماس گرفتید (و آمیزش جنسى کردید) و آبى (براى غسل یا وضو) نیافتید، با خاک پاک تیمّم کنید، پس (قسمتى از) صورت و دستانتان را از آن خاک (که بر دستانتان مانده) مسح کنید، خداوند نمىخواهد که شما را در تنگى قرار دهد، بلکه مىخواهد شما را پاک کند و نعمتش را بر شما کامل سازد، شاید شما شکرگزار باشید.
نکته ها
در آیهى 43 سوره نساء، به موضوع غسل و تیمّم اشاره شد، در اینجا علاوه بر آن دو، به مسألهى وضو هم اشاره شده است.
واژهى «قیام»، هرگاه با حرف «الى» همراه شود، به معناى اراده کردن است. «اذا قُمتم الى الصّلاة» یعنى هرگاه تصمیم به نماز خواندن گرفتید.
کلمهى «جُنب»، به زن و مرد، مفرد و جمع، بطور یکسان اطلاق مىشود. شاید در این آیه، مراد از جنب شدن، تنها احتلام باشد و منظور از لمس زنان، آمیزش جنسى.
مراد از فرمان «فاطّهروا» انجام غسل است. به قرینه اینکه در آیهى 43 نساء به جاى «فاطّهّروا»، «تغتسلوا» فرموده است.
قید «الى المرافق»، براى بیان محدودهى شستن است، نه جهت شستن. از آنجا که کلمهى «یَد» در زبان عربى، هم به دست، از انگشتان تا مچ و هم به دست، از انگشتان تا آرنج و هم به دست، از انگشتان تا کتف، اطلاق مىشود این آیه مىفرماید: در وضو، دست تا آرنج را بشویید، نه کمتر و نه بیشتر.
در تیمّم، روح بندگى نهفته است، چون دست به خاک زدن ومالیدن آن به پیشانى که بلندترین عضو بدن است همراه با قصد قربت، نوعى تواضع وخاکسارى در برابر خداست.
آن گونه که آب آلودگى را برطرف مىکند، خاک پاک هم خاصیّت میکرب کشى دارد. چون در معرض تابش آفتاب و ریزش باران است.
«صَعید»، از «صعود» به معناى زمین بلند است. امام صادقعلیه السلام در تفسیر «صعیداً طیّباً» فرمودند: زمین بلندى که آب از آن سرازیر شود. [25] آرى، زمین گودى که آب آلوده در آن جمع مىشود، براى تیمّم مناسب نیست، زیرا شرط تیمّم، خاک پاک است.
در حدیث مىخوانیم: «لا صلاة الاّ بطهور» [26] ، نماز جز با طهارت (وضو یا غسل یا تیمم) صحیح نیست.
در حدیث مىخوانیم: «اِبدأ بما بدء اللّه» [27] از همانجا آغاز کن که خداوند در قرآن آغاز نموده است. همان گونه که در قرآن اوّل شستن صورت، بعد دستها وبعد مسح سر وبعد مسح پا آمده است، ترتیب وضو نیز همین گونه است.
از امام سؤال شد که چرا در وضو بخشى از سر مسح مىشود؟ فرمودند: «لمکان الباء» به خاطر حرف «باء» در کلمهى «برؤسکم» زیرا معناى آن قسمتى از سر است واگر آیه «وامسحوا رؤسکم» بود در آن صورت باید همهى سر را مسح مىکردیم. [28]
امام صادقعلیه السلام فرمود: مراد از «لامستم»، آمیزش جنسى است، ولى خداوند آن را پوشانده و پوشاندن امورى را دوست دارد، لذا آن گونه که شما نام مىبرید، نام نبرده است. [29]
امام رضا علیه السلام دربارهى فلسفه وضو مىفرماید:
* «یکون العبد طاهراً اذا قام بین یدى الجبّار»، زمینه پاکى هنگام ایستادن در برابر خداست.
* «مطیعاً له فیما أمره»، نشانهى بندگى و اطاعت است.
* «نقیّاً من الادناس و النّجاسة»، عامل دورى از آلودگىها و نجاست است.
* «ذهاب الکسل و طرد النّعاس»، مایهى دورى از کسالت و خواب آلودگى است.
* «وتزکیة الفؤاد للقیام»، آماده سازى و رشد روحى براى نماز است. [30]
25) معانىالاخبار، ص283.
26) تهذیب، ج1، ص49.
27) تفسیر نورالثقلین.
28) کافى، ج3، ص30.
29) کافى، ج5، ص 555.
30) وسائل، ج1، ص 367.
پیام ها
1- نظافت و طهارت، لازمهى ایمان است. «یا ایّها الّذین آمنوا... فاغسلوا... فاطّهروا»
2- طهارت، شرط نماز است. «فاغسلوا»
3- همچنان که تماس با قرآن مخصوص پاکان است، [31] ارتباط با خدا هم نیاز به طهارت دارد.«فاغسلوا»
4- آلودگى جسم، مانع قرب به خداست. «اذا قمتم الى الصلوة فاغسلوا»
5 - اصل در کلام، رعایت حیا و عفّت و ادب است، خصوصاً در مسائل زناشویى. «لامستم النساء» البتّه در مسائل حقوقى، براى این که حقّى ضایع نشود، قانون روشن و بىپرده بیان مىشود. مثل آیه «دخلتم بهنّ» [32] که در مورد مهریّه است، یا جملهى «احصنت فرجها» [33] که در مورد رفع اتهام از حضرت مریم است.
6- شرایط و مقدّمات نماز، تخفیف بردار هست، ولى تعطیل بردار نیست. «فلم تجدوا ماءً فتیمموا»
7- براى پیدا کردن آبِ وضو و غسل باید تلاش کرد، اگر پیدا نشد آنگاه نوبت به تیمّم مىرسد. («فلم تجدوا» در جایى است که انسان تلاش کند ولى نیابد.)
8 - با آب یا خاک آلوده، نمىتوان با خداى پاک، ارتباط برقرار کرد. «صعیداً طیّباً»
9- هم خوردنىها باید طیّب باشد، که در دو آیه قبل به آن اشاره شد، هم تیمّم باید به خاک طیّب باشد. «صعیداً طیّباً»
10- در احکام دین، حرج و دشوارى نیست. «ما یرید اللّه... من حرج»
11- هدف از وضو و غسل و تیمم، طهارت معنوى و آمادگى براى ارتباط با خداوند است. « لیطهّرکم»
12- تکالیف الهى، براى انسان نعمت است. «لیتمّ نعمته علیکم»
13- انجام تکلیف، یکى از مصادیق شکر خداست. «لعلّکم تشکرون»
31) لایمسّه الاّ المطهّرون». واقعه، 79.
32) نساء، 23.
33) انبیاء، 91.
